Fijnstof
Onderzoek de luchtkwaliteit in je (school) omgeving met een fijnstofsensorkit
Lesopzet
Hoe zet je dit project op?
Kiezen van het meetinstrument
Door mee te doen aan de fijnstofcampagne leren de leerlingen over het concept “onderzoek doen” binnen de context van de “fijnstofproblematiek”. Fijnstof kan op op twee verschillende manieren gemeten worden. Met een sensorkit of met een snuffelfiets. Voordat je begint aan het project, is het belangrijk om te bepalen of je aan de slag gaat met een sensorkit of met een snuffelfiets.
Docentenhandleiding
In de docentenhandleiding vind je een uitgebreide beschrijving van het project. De module Fijnstof biedt allerlei mogelijkheden. Centraal staat onderzoek doen en het doen van metingen met één van de fijnstofsensor. Deze basis kan worden uitgebreid met vakinhoudelijke of meer thematische lessen.Hoeveel tijd heb je?
Één les Als je weinig tijd hebt, is de introductieles een mooie samenvatting van alles wat een leerling zou moeten leren over fijnstof. Lesmateriaal vind je onder de tab: introductieles
Twee lessen Je kunt de introductieles uitbereiden met een vakinhoudelijke verdiepende lessen. Lesmateriaal vind je onder de tab van het vak.
Drie of meer lessen (kort project) Voor een kort project start je met de introductieles. Daarna kan je kiezen voor een vakinhoudelijke les of een thematische les, over bijvoorbeeld data analyse. Tijdens deze les of als huiswerk gaan de leerlingen een klein onderzoekje doen naar fijnstof met een fijnstofsensor. De laatste les kan worden gebruikt om de resultaten te presenteren. Lesmateriaal vind je onder de tab onderzoek doen en onder de tab van een vak
Lesopzet
Introductieles
LessonUp Sensorkit
Lessonup Snuffelfiets
Werkbladen:
Handleidingen voor de sensorkit of de snuffelfiets zijn te vinden onder materialen.
Lesopzet
Onderzoek doen
Zoals in alle GLOBE lesmodeles, staat onderzoek doen centraal in de fijnstofmodule. Leerlingen gaan zelf aan de slag om een onderzoek uit te voeren. De metingen doen ze met de sensorkit of met de snuffelfiets om zo een onderzoeksvraag te beantwoorden. Voor het opzetten van een onderzoekje wordt de onderzoekscyclus gebruikt. Deze geeft stap voor stap weer hoe (wetenschappelijk) onderzoek moet worden opgezet en uitgevoerd.
Werkblad Onderzoek doen 
- Dataverzameling meetplan snuffelfiets
- Werkblad Samen Meten
- Werkblad Samen Analyseren
- Werkblad Hoe helpen we fijnstof de lucht uit
- Werkblad Wie fietst de meest vieze route
- GGD Rekentool : hiermee bereken je de ziektelast van gemeten fijnstofconcentratie
- Lijst met onderzoeksideeën
- Extra: Maak een filmpje over de fijnstofcampagne
Lesopzet
Hoe sluit het aan op aardrijkskunde?
Leerlingen doen onderzoek naar luchtkwaliteit in hun omgeving. Dit is goed te koppelen aan lessen over de relatie tussen de mens en milieu. Ook is deze module goed te koppelen aan lessen over weer en de atmosfeer. Voor aardrijkskunde is een lessonup en zijn er een aantal werkbladen. Het werkblad “bronnen van fijnstof” is speciaal voor de ontwikkeling van atlasvaardigheden. De leerlingen aan de slag met de atlas om de ruimtelijke patronen in fijnstof in Nederland te bestuderen en verklaren. LesmateriaalLesopzet
Hoe sluit het aan op biologie?
Fijnstof heeft een belangrijke impact op de menselijke gezondheid. Het zorgt voor ademhalingsproblemen, maar ook hart- en vaataandoeningen. Deze module sluit dan ook goed aan bij lessen over de luchtwegen en de ademhaling, of bij lessen over de bredere relatie tussen leefomgeving en gezondheid. Voor biologie is er een LessonUp, zijn er een aantal werkbladen en een practicum. De werkbladen “Fijnstof en Volksgezondheid” en “Fijnstof in je Lijf” zijn speciaal voor biologie ontwikkeld. Ze gaan op de invloed van fijnstof op je lichaam en de volksgezondheid. Lesmateriaal- LessonUp BIO
- Werkblad Fijnstof en Volksgezondheid
- Werkblad Fijnstof in je Lijf
- Werkblad Hoe helpen we fijnstof de lucht uit
- Maak een filmpje over de fijntofcampagne
- Practicumhandleiding Longfunctie meten
- ArcGIS module: ArcGIS Storymap Fijnstof… niet zo fijn
Lesopzet
Hoe sluit het aan op Onderzoek en Ontwerpen – Technasium?
Het technasium is een onderwijsstroom voor vwo en havo. De modules over Fijnstof zijn ontstaan in samenwerking met docenten van diverse Technasia in Nederland. Deze modules blijven in ontwikkeling en zijn ook beschikbaar op de site voor Technasia.
O&O opdracht
- Fijnstof onderzoeksopdracht (met dank aan Helen Parkhurst)
- Fijnstofproblematiek in Nederland (met dank aan het St. Michaël College)
Lesopzet
Hoe sluit het aan op scheikunde?
Fijnstof is een verzamelnaam voor allerlei chemische stoffen die als vaste deeltjes in de lucht zweven. Hier kan je op een scheikundige manier naar kijken. Bovendien is secundaire fijnstof een belangrijke component binnen de luchtkwaliteit. Deze soort fijnstof ontstaat door chemische reacties met o.a. stikstofoxiden, zwaveldioxide en ammoniak tot zouten. Deze reacties zijn interessant om te bestuderen, net als de reacties in de technieken die deze soort fijnstof moet voorkomen. Voor scheikunde is er een LessonUp en zijn er een aantal werkbladen. LesmateriaalLesopzet
Hoe sluit het aan op Technologie en Toepassing (vmbo)?
Technologie & Toepassing is een nieuw examenvak voor de nieuwe leerweg in het vmbo-gtl. In samenwerking van de HU is lesmateriaal ontwikkeld. En tijdens een snuffelfiets project is er een lessenserie ontstaan in samenwerking met docenten.
Lesmateriaal
VMBO 2:
- Werkbladen-lessenserie (pdf) (word)
VMBO 3/4:
- Docentenhandleiding technologie&toepassing (pdf) (word)
- leerlinghandleiding technologie&toepassing
-
Lesopzet
NLT-Module
De nieuwe NLT fijnstof module is sinds schooljaar 2021-2022 beschikbaar voor havo en vwo 4 en duurt ongeveer 10 weken. Leerlingen onderzoeken de luchtkwaliteit in hun omgeving. Nederlanders overlijden gemiddeld 9 maanden te vroeg door fijnstof. Hoe zit het met de luchtkwaliteit rondom de school? Leerlingen kunnen kiezen uit 4 rollen (ingenieur, data analist, milieu activist of medicus).
De module vervangt de verouderde NLT Aerosolen module van GLOBE.
Lesopzet
Extra verdieping
Internationale campagne
Momenteel is er nog geen internationale campagne voor fijnstof. Wel is de Samen Meten website van het RIVM in het Engels te gebruiken!
GLOBE Science Fair (voertaal Engels)
Leerlingen uit 4 havo en 4 en 5 vwo kunnen de resultaten van hun onderzoek komen presenteren op de
GLOBE Science Fair. Hier laten zij door middel van een wetenschappelijke posterpresentatie hun
resultaten zien aan een panel van wetenschappers. De Science Fair is in het Engels dus het is een
uitstekende oefening voor tto-leerlingen, maar ook een goede manier voor leerlingen uit het reguliere
onderwijs om hun wetenschappelijke Engelse taalvaardigheden te ontwikkelen. Het beste verslag en
presentatie maken kans op een mooie prijs.
Profielwerkstuk
Fijnstof leent zich uitermate goed voor een profielwerkstuk voor diverse vakken. Leerlingen kunnen
bijvoorbeeld met behulp van een mobiele fijnstofsensor metingen doen aan de concentratie van fijnstof op verschillende locaties in de buurt. Of ze vergelijken de fijnstofconcentratie van een stationaire sensorkit bij hen op school met kits in de buurt of op andere locaties in Nederland. Enkele interessante onderzoeksvragen zijn:
- In hoeverre hangt de fijnstof concentratie af van de verkeersdrukte/het soort verkeer?
- In hoeverre hangt de fijnstof concentratie af van de aanwezigheid van stallen ?
- In hoeverre hangt de fijnstof concentratie af van wat je op de BBQ legt?
- In hoeverre hangt de fijnstofconcentratie af van het soort vuurwerk dat je afschiet?
ArcGIS
Er is ook een ArcGIS module ontwikkeld waarin de leerlingen fijnstofdata visualiseren op een kaart en hieruit conclusies trekken. Lees hier meer over de mogelijkheden van ArcGIS.
