NO2 in de lucht
Onderzoek naar luchtkwaliteit met KNMI en RIVMOnderzoek naar luchtkwaliteit met KNMI en RIVM
Leerlingen helpen KNMI met satelliet validatie
Onder begeleiding van een wetenschapper van het KNMI en van het RIVM hangen leerlingen speciale meetbuisjes op. Ze zoeken daarbij naar plekken waar de NO2 concentratie hoog of juist laag is.
De metingen worden door het KNMI gebruikt om satellietwaarnemingen beter te kunnen interpreteren (satellietvalidatie). Het RIVM gebruikt de gegevens ook voor het krijgen van een beter beeld van NO2 verspreiding in Nederland. Meedoen is super leerzaam!
Leerlingen vergelijken hun metingen met die van de Tropomi satelliet
Wetenschapper Bas Mijling van het KNMI legt het project uit.
Aanmelden najaarsscampagne 2024
Lijkt het je leuk om met je leerlingen mee te doen met dit project?
In het najaar starten we een nieuwe campagne en wordt er gemeten van 27 september t/m 23 of 28 oktober (+ of – 1 dag).
LET OP!
In verband met de herfstvakantie kan regio noord/midden de buisjes eerder afhalen. De meetperiodes zijn:
- Regio noord/midden: 27 september t/m 23 oktober
- Regio zuid: 27 september t/m 28 oktober
De meetperiode zal worden afgetrapt met een online kick-off waarbij het lesmateriaal wordt gepresenteerd en de wetenschappers achtergrondinformatie geven.
De aanmelddeadline is 1 juli.
Wil je graag mee doen, maar lukt het met de planning niet in het najaar? In het voorjaar van 2025 van 28mrt t/m 28 april zal de volgende campagne zijn. Hou daarvoor de website in de gaten.
Nog geen lid van GLOBE?
word lid!
Planning
Tijdlijn
Meedoen kan tijdens speciale meetcampagnes waarbij de leerlingen de buisjes voor een maand ophangen.
Leerlingen zullen op 28 febr (+ of - 1 dag) de Palmes buisjes ophangen en op 28 mrt (+ of - 1 dag) de buisjes ophalen.
De buisjes worden door een laboratorium geanalyseerd. Zowel de leerlingen als de wetenschappers analyseren de resultaten van de najaarscampagne.
Het beste leerlingenteam van iedere school kan hun resultaten komen presenteren aan de wetenschappers van o.a. KNMI en RIVM en aan de andere leerlingen op de GLOBE Science Fair op Wageningen Universiteit.
Lesmateriaal
Wat ontvang je?
Deelnemende scholen ontvangen kosteloos een lesproject voor 1 klas:
- Lesmateriaal
- Workshop (online) over NO2 en TROPOMI.
- Feedback en ondersteuning tijdens het project
Let op: er is in deze campagne maar ruimte voor beperkt aantal scholen, dus meld je snel aan!
<<< Palmes buisje
Dit is een plastic buisje met een chemisch reagens dat omgevings-NO2 absorbeert.
Lesmateriaal
Leerdoelen
Niveau: Havo/vwo ob+bb, vmbo bb
Vakken: na/sk/bi/ak/O&O/science
In de 2 basislessen leren de leerlingen:
- Hoe zij zelf op wetenschappelijke wijze hun leefomgeving kunnen monitoren en wat het belang daarvan is.
- Onderzoeken hoe de NO2 uitstoot per locatie kan verschillen en hoe dit komt. Ze vergelijken hiertoe de 8 meetlocaties rondom de school onderling en ze vergelijken de schoolresultaten met die van andere deelnemende scholen.
- Wat het belang is van satellieten (en de validatie daarvan) voor een beter wereldwijd begrip van het milieu (specifiek NO2). Ze vergelijken daartoe de resultaten van alle deelnemende scholen met de Tropomi satelliet gegevens.
Wil je meer dan 2 lessen aan het project besteden? Dan hebben we de volgende ideeën voor verdiepingsopdrachten. In het lesmateriaal zullen we hier aandacht aan besteden:
- Alle vakken: wat de “stikstofcrisis” en welke rol speelt NO2 daarin?
Wat mogelijkheden zijn om de uitstoot van NO2 (zelf) te verminderen?
De internationale component van milieuproblemen. - Biologie: stikstofkringloop en de rol die de mens hierin speelt. Ook kan je aandacht besteden aan de impact van stikstofoxiden op onze gezondheid.
- Scheikunde: stikstof komt in verschillende verbindingen voor in onze leefomgeving. Bij scheikunde kan je stilstaan bij de ontstaanswijze van deze stikstofverbindingen en hun rol bij het ontstaan van (secundair) fijnstof. Op die manier is er een mooie connectie te maken met het GLOBE fijnstof onderzoek. Ook de werking van het Palmes buisje zelf is een interessant onderwerp voor scheikunde.
- Aardrijkskunde: Luchtkwaliteit en stedelijke vraagstukken zijn onderwerpen die bij aardrijkskunde aan bod komen. Ook kan je stilstaan bij de geografische spreiding van stikstofuitstoot of bronnen van stikstof en aardobservatie door satellieten.
- Natuurkunde: werking van satellieten.
- O&O: iedere provincie en veel gemeenten in Nederland hebben het Schone Lucht Akkoord (zie hieronder) ondertekend. Dit zijn hele mooie potentiële opdrachtgevers.
Lesmateriaal
In de klas
Het project kan in 2 lessen uitgevoerd worden. Tussendoor moeten de buisjes opgehangen en weer verzameld en opgestuurd worden door de leerlingen.
- Les 1: maken meetplan
Deze les begint met een filmpje waarin de wetenschappers van KNMI en RIVM uitleggen waarom en hoe de leerlingen mee gaan doen.
Aan de hand van een Powerpoint en werkblad maken de leerlingen vervolgens een meetplan. Ze onderbouwen daarin waar ze de 10 meetbuisjes op gaan hangen. Deze locaties geven ze door via de website. - Huiswerk: buisjes ophangen en ophalen
Leerlingen hangen zelfstandig Palmes buisjes op, zoals aangegeven in meetplan. Na een maand halen ze de buisjes weer op en versturen ze de buisjes naar het lab voor analyse. - Les 2: verwerken resultaten
Leerlingen gaan de data interpreteren aan de hand van een werkblad of ze proberen een vooraf geformuleerde onderzoeksvraag te beantwoorden. Ook de betrokken wetenschapper zal een analyse maken op basis van de resultaten van de Palmes buisjes en de Tropomi satelliet.
De verwerkings- en verdiepingswerkbladen bieden mogelijkheden om er meer lessen aan te besteden.
Lesmateriaal
Lesmateriaal
Wil je educatieve meerwaarde bereiken en voor meer verdieping zorgen, gebruik dan ook onderstaande lesmaterialen.
- Docentenhandleiding NO2 in de lucht (pdf) (word)
- Powerpoint: introductieles NO2 in de lucht
(inclusief filmpje – oproep van de wetenschapper). - Werkblad NO2 in de lucht – onderzoeksplan
- Werkblad NO2 in de lucht – verwerking
- Werkblad NO2 in de lucht – verdieping
- Survey (digitale enquête waarin je vragen beantwoord tijdens het ophangen en ophalen van het Palmes buisje)
Engelstalig
In Ierland doen wel 200 scholen mee aan het NO2 project.
Het engelstalige lesmateriaal dat ze gebruiken kun je bekijken op deze website van Ireland Air Quality Campaign.
Let op: Het lesmateriaal wijkt wat af van het Nederlandse lesmateriaal, omdat ze bijv. 3 buisjes ontvangen i.p.v. 10 en de gegevens niet met data van een satelliet vergelijken. Ook volgen ze een andere meetperiode.
Gegevens doorgeven – voorjaar 2024
Tijdens het ophangen en afhalen van het buisje is het belangrijk dat je de survey invult voor elk afzonderlijk buisje. Er is een aparte survey voor het ophangen van het buisje en een aparte voor het ophalen van het buisje.
Na het uploaden in de survey zijn je gegevens openbaar te bekijken en kun je dus jouw gegevens vergelijken met die van andere leerlingen. Ook kunnen de wetenschappers ze gebruiken voor hun onderzoek.
Resultaten
Meetperiodes Campagnes NO2 in de lucht
- Voorjaar 2024: 28 februari – 28 maart 2024
- Najaar 2023: 28 september – 26 oktober 2023
- Voorjaar 2023: 17 maart – 14 april 2023
Voorjaar 2024
In het voorjaar 2024 (28 februari – 28 maart 2024) zijn door 20 scholen Palmes buisjes opgehangen.
De resultaten van de survey zijn zichtbaar op de ArcGIS kaart.
De buisjes worden op dit moment geanalyseerd in het lab, deze data wordt later zichtbaar op het samenmeten-portaal van het RIVM.
Najaar 2023
In het najaar 2023 (28 september – 26 oktober 2023) zijn door 16 scholen Palmes buisjes opgehangen.
Hier vind je de resultaten:
- Door wetenschapper Bas Mijling is een uitgebreid Analyse rapport geschreven op basis van resultaten van de Palmes buisjes en van TROPOMI. Tijdens een Meet&Greet (7-12-2023) is dit rapport mondeling toegelicht.
- Door wetenschapper Bas Mijling is ook een brief aan de leerlingen opgesteld voor de leerlingen die hebben meegeholpen
- Ook zijn alle resultaten te vinden in deze Excel-tabel
Kaarten
Hieronder vind je de resultaten van alle campagnes weergegeven in kaarten:
Samen meten (RIVM)
Bekijk hieronder de resultaten van de NO2–concentraties op het samenmeten-portaal van het RIVM.
- Op de kaart zie je de resultaten van de NO2–concentraties van de Palmes buisjes.
- Ook zijn de resultaten van TROPOMI te zien.
Je kunt de kaart ook zien door op onderstaande knop te klikken.
ArcGIS
Bekijk hieronder de resultaten van de surveys die zijn ingevuld door de leerlingen op een ArcGIS kaart.
- Op de kaart is de hypothese zichtbaar en of de locatie een schoolplein is.
- Door te klikken op een locatie zijn alle gegevens zichtbaar die zijn ingevuld in de survey.
- Bekijk de legenda door op de 3 horizontale strepen (rechtsboven) te klikken.
- Door op het symbool ‘laaglijst’ te klikken (rechtsboven, onder de legenda) kun je resultaten van andere campagne’s zichtbaar maken.
Je kunt de kaart ook zien door op onderstaande knop te klikken.
Samen meten (RIVM)
Bekijk hieronder de resultaten van de NO2-concentratie van de Palmes buisjes en TROPOMI op het samenmeten-portaal van het RIVM door op onderstaande knop te klikken.
ArcGIS
Bekijk hieronder de gegevens van de survey die is ingevuld door de leerlingen op een kaart met ArcGIS. Op de kaart is de hypothese zichtbaar en of de locatie een schoolplein is. Door te klikken op een locatie zijn alle gegevens zichtbaar die zijn ingevuld in de survey.
Bekijk de legenda door op de 3 horizontale strepen (rechtsboven) te klikken.
Je kunt de kaart ook zien door op onderstaande knop te klikken.
Wetenschappers
Wetenschappers van het KNMI als het RIVM zijn bij dit project betrokken.
Ze gebruiken de data voor hun onderzoek, dragen bij aan het lesmateriaal en geven feedback.
Bas Mijling - KNMI
Bas gaat metingen vanuit de ruimte vergelijken met de metingen van leerlingen om zo de satellietwaarnemingen beter te kunnen interpreteren (satellietvalidatie).
Hester Volten - RIVM
Hester gebruikt de gegevens van de leerlingen voor het krijgen van een meer verfijnd beeld van NO2 verspreiding in Nederland.
???
Vragen?
Heb je nog vragen over deelname aan de campagne?
Neem contact op met Dorien Dorresteijn
Mail: dorien@globenederland.nl
Telefoon: 06 41612023
Schone Lucht Akkoord
SLA
GLOBE werkt binnen dit project samen met het Schone Lucht Akkoord. Dit is een akkoord tussen Rijk, provincies en een groot aantal gemeenten om de luchtkwaliteit (en daarmee de volksgezondheid) te verbeteren.
NO2 campagne
Partners
KNMI – wetenschappelijke partner
RIVM – wetenschappelijke partner
Schone Lucht Akkoord (SLA) – inhoudelijke partner en sponsor
Netherlands Space Office (NSO) – financier van Palmes buisjes
